Mỗi khi mua máy mới, bạn thường được nơi bán cài đặt sẵn hệ điều hành
Windows XP và một số phần mềm thông dụng. Thật tuyệt, bạn chỉ việc rinh
máy về rồi cứ thế mà xài cho đến khi Windows thường xuyên... “trở
chứng”, không còn chạy tốt như ban đầu nữa. Nguyên nhân ư? Có thể do bạn
vô tình xóa mất một vài tập tin hệ thống hay do máy bị nhiễm virus. Đã
đến lúc bạn cần phải cài lại Windows rồi đó! Giải pháp tốt nhất là bạn
tự học để biết cách cài đặt hệ điều hành vì việc Windows hư hỏng sẽ là
“chuyện thường ngày ở... nhà” đối với bạn.

Windows XP Professional (WinXP) dành cho máy đơn và hệ thống mạng, cho
phép cài mới hay nâng cấp từ Windows 98/ ME/ NT/ 2000/ XP Home. WinXP có
thể cài đặt bằng nhiều cách như: Boot từ CD WinXP rồi tự động cài (có
thời gian cài nhanh nhất); Khởi động bằng đĩa cứng hay đĩa mềm rồi cài
từ dấu nhắc DOS (thời gian cài lâu nhất); Cài mới hay nâng cấp trong
Windows đã có.

* Yêu cầu hệ thống
- CPU: Tối thiểu là Pentium 233MHz. Nên có Pentium II trở lên
- Bộ nhớ RAM: Tối thiểu 64MB, nên có 128MB trở lên.
- Dung lượng đĩa cứng: 1,5GB, tối thiểu khi nâng cấp từ Windows ME là 900MB.

* Kiểm tra sự tương thích phần cứng và phần mềm

[You must be registered and logged in to see this link.]

Khi nâng cấp, bạn nên tiến hành việc kiểm tra máy bạn có tương thích với
WinXP hay không bằng cách chạy Setup.exe trên đĩa CD WinXP rồi chọn mục
Check system compatibility. Trình Setup sẽ
kiểm tra và liệt kê các thiết bị phần cứng và phần mềm đang có không
tương thích với WinXP, bạn nên tháo gỡ các thành phần này rồi mới tiến
hành cài đặt để tránh trường hợp nâng cấp lên WinXP xong là máy...
“ngủm” (hết chạy), phải cài lại rất mất thời gian.

Bạn cũng có thể tham khảo danh sách phần cứng và phần mềm tương thích với XP trong Website của Microsoft: [You must be registered and logged in to see this link.].

Các phương pháp cài đặt

- Clean Installation (cài sạch, mới hoàn toàn): Áp dụng cho một ổ đĩa mới mua hay mới phân vùng và định dạng lại. Bạn khởi động bằng đĩa CD WinXP và chương trình Setup Wizard sẽ tự động chạy hoặc khởi động bằng đĩa mềm (hay đĩa cứng) DOS rồi chạy file Winnt.exe trong thư mục I386 trên CD WinXP.

Trích dẫn:
Nếu bạn muốn bổ sung thêm phần khởi động của DOS vào ổ cứng sau khi cài WinXP, thực hiện 2 bước dưới đây:
1/ Thêm dòng C:\="DOS" vào file Boot.ini, thí dụ:
[boot loader]
timeout=2
default=multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(2)\WINDOW S

[operating systems]
multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(2)\WINDOWS="Micro soft WindowsXP" /fastdetect
C:\="DOS"

2/ Chép các file hệ thống của DOS vào thư mục gốc ổ cứng khởi động: Io.sys, Msdos.sys, Command.com, Config.sys, Autoexec.bat...
Sau đó mỗi khi khởi động máy sẽ xuất hiện tùy chọn cho phép bạn khởi động bằng DOS hay WinXP.

- New Installation (cài mới):
Để thay thế phiên bản Windows đang chạy hay cài lên phân vùng hoặc đĩa
cứng khác. Trong Windows đang chạy (thí dụ: Windows 98/ ME...), kích
hoạt file Setup.exe trong đĩa WinXP rồi chọn mục New Installation. Sau khi cài mới, bạn phải cài lại tất cả ứng dụng mà bạn cần chạy trong Windows XP.

Trích dẫn:

Nếu bạn cài đè vào thư mục Windows đã có, trình Setup sẽ xóa toàn bộ
Windows cũ trước khi cài. Nếu muốn chạy song song WinXP và Windows 9x,
bạn nên cài Windows 9x trước, cài WinXP sau và định dạng FAT32 cho đĩa
cứng vì Windows 9x không hỗ trợ định dạng NTFS.

[You must be registered and logged in to see this link.]

- Upgrade (nâng cấp):
Mục đích của nâng cấp (cài chồng lên Windows cũ) là để giữ lại toàn bộ
các ứng dụng và xác lập đã có trong Windows cũ. Bạn vào Windows, chạy
file Setup.exe trong thư mục gốc hay file Winnt32.exe trong thư mục I386
của của bộ cài đặt WinXP (trên CD hay trên đĩa cứng) và chọn mục
Upgrade. Khi nâng cấp, trình Setup luôn luôn tiến hành việc kiểm tra hệ
thống của bạn có tương thích với WinXP hay không.

Trích dẫn:
Nếu ổ CD khó đọc đĩa (kén đĩa) bạn có thể chép bộ cài đặt WinXP từ CD
vào đĩa cứng rồi tiến hành cài đặt từ đĩa cứng. Cách cài cũng giống như
trên CD nhưng thời gian cài lâu hơn vì trình cài đặt sẽ thực hiện thêm
một bước sao chép toàn bộ file vào thư mục tạm tự tạo trước khi cài
chính thức.

* Tiến trình cài đặt mới hoàn toàn Windows XP Professional từ đĩa CD ROM
- Trước tiên bạn cần vào BIOS để chọn khởi động từ CD-ROM, sau đó đặt CD
WinXP vào ổ CD-ROM rồi khởi động lại máy tính. Bạn bấm phím bất kỳ khi
màn hình xuất hiện thông báo Press any key to boot from CD để khởi động bằng CD.

- Màn hình đầu tiên của tiến trình cài đặt hiện ra, trong màn hình này,
bạn có thể bấm phím F6 để cài đặt driver của nhà sản xuất nếu bạn sử
dụng ổ cứng theo chuẩn SCSI, SATA, RAID. Sau đó Setup sẽ nạp các file cần thiết để bắt đầu cài đặt.

[You must be registered and logged in to see this link.]

Trong màn hình Welcome to Setup, bạn bấm phím Enter để tiếp tục cài đặt (bấm phím F3 để thoát khỏi trình cài đặt).
- Trong màn hình License, bấm F8 để đồng ý với thỏa thuận về bản quyền.
- Trong màn hình liệt kê ổ đĩa, không gian chưa phân vùng (partition),
các phân vùng hiện có và định dạng của chúng. Bạn có thể dùng phím mũi
tên chọn ổ đĩa (hay phân vùng) rồi bấm Enter để cài đặt (hay chọn Unpartitioned space rồi bấm phím C để tạo phân vùng mới, hoặc xóa phân vùng đang chọn với phím D). Trong trường hợp ổ đĩa mới và bạn không cần phân vùng, chọn Unpartitioned space rồi bấm Enter.
[You must be registered and logged in to see this link.]
+ Nếu muốn phân vùng, bạn bấm phím C -> nhập dung lượng chỉ định cho phân vùng -> Enter.
[You must be registered and logged in to see this link.]
+ Bấm phím mũi tên để chọn định dạng cho phân vùng là FAT (FAT32 cho phân vùng trên 2GB) hay NTFS, có thể chọn chế độ Quick (nhanh)
nếu muốn bỏ qua việc kiểm tra đĩa (tìm và đánh dấu sector hỏng) để rút
ngắn thời gian định dạng -> Enter để tiến hành định dạng.
[You must be registered and logged in to see this link.]
Trích dẫn:
Bạn nên chia đĩa thành 2 phân vùng, gồm: phân vùng khởi động (Primary)
để cài WinXP và phân vùng Logic (extanded) để lưu trữ dử liệu quan trọng
của bạn. Như vậy, khi WinXP bị hư hỏng bạn chỉ cần định dạng và cài lại
phân vùng WinXP, không ảnh hưởng đến phân vùng dữ liệu. Trước khi cài
đặt WinXP, bạn có thể sử dụng Fidsk để phân vùng nếu chỉ cần định dạng
theo FAT32. Nếu muốn phân vùng theo định dạng khác (NTFS, Linux...), bạn
cần dùng Partition Magic.
- Setup sao chép các file cần thiết của WinXP từ CD vào ổ cứng. Sau khi sao chép xong, Setup sẽ tự khởi động máy lại.

[You must be registered and logged in to see this link.]

- Khi khởi động lại cũng sẽ xuất hiện thông báo Press any key to boot
from CD. Lần này, bạn đừng bấm phím nào cả để máy khởi động bằng đĩa
cứng và tiếp tục quá trình cài đặt trong chế độ giao diện đồ họa (GUI -
Graphical User Interface).

- Màn hình Regional and Language Options xuất hiện. Bạn bấm nút
Customize để thay đổi các thiết đặt về dạng thức hiển thị số, tiền tệ,
thời gian, ngôn ngữ cho phù hợp với quốc gia hay người dùng. Bấm nút
Details để thay đổi cách bố trí bàn phím (Keyboard layout) -> Bấm
Next để tiếp tục.
[You must be registered and logged in to see this link.]
Trích dẫn:
* Sử dụng bàn phím tiếng Việt Unicode trong WindowsXP

Windows XP có sẵn bàn phím tiếng Việt, tuy ít người dùng nhưng rất hữu
dụng trong trường hợp bạn chưa cài được phần mềm gõ tiếng Việt nào khác.
Sau khi cài xong WinXP, mở Control Panel/Regional and Language Options
-> chọn bảng Languages, đánh dấu chọn mục Install files for complex
script and right-to-left languages để cài đặt phần hỗ trợ tiếng Việt
Unicode -> bấm nút Detail trong phần Text Services and Input
languages. Trong bảng Settings bấm nút Add và chọn Vietnamese.

[You must be registered and logged in to see this link.]

Chỉ định bàn phím Việt (hay Anh) là mặc định mỗi khi chạy Windows trong
mục Default input language và chọn phím tắt để chuyển đổi bàn phím bằng
nút Key Setttings.

[You must be registered and logged in to see this link.]

* WindowsXP chỉ có một cách gõ tiếng Việt như sau (giữ phím Shift để đánh chữ in Hoa):

WindowsXP cung cấp sẵn một số ít font tiếng Việt Unicode với các kiểu thông dụng như Times New Roman, Arial, Verdana, Tahoma...

[You must be registered and logged in to see this link.]

- Trong màn hình Personalize Your Software, nhập tên của bạn (bắt buộc)
và tên công ty/tổ chức bạn đang làm việc (không bắt buộc) -> Next.

- Khi màn hình Your Product Key xuất hiện, nhập mã khoá cuả bộ cài đặt
WinXP gồm 25 ký tự được kèm theo sản phẩm khi mua (in trong “tem”
Certificate of Authenticity dán trên bao bì).

- Tiếp theo, trong màn hình Computer Name And Administrator Password bạn
đặt tên cho máy tính không trùng với các máy khác trong mạng (có thể
dài tối đa 63 ký tự với gia thức mạng TCP/IP, nhưng vài giao thức mạng
khác chỉ hỗ trợ tối đa 11 ký tự). Đặt mật mã của Admin (người quản lý
máy), nếu máy chỉ có mình bạn sử dụng và bạn không muốn gỏ Password mỗi
khi chạy WinXP, hãy bỏ trống 2 ô password này (bạn xác lập password sau
này cũng được).

- Nếu máy bạn có gắn Modem, Setup sẽ phát hiện ra nó và hiển thị màn
hình Modem Dialing Information. Bạn chỉ định Quốc gia/vùng
(Country/region= Vietnam), mã vùng (Area code=, số tổng đài nội bộ
(nếu có) và chọn chế độ quay số là Tone (âm sắc) (chế độ Pulse – xung
hiện nay không xài ở Việt Nam).

- Trong màn hình Date anh Time Settings, bạn điều chỉnh ngày/giờ cho phù hợp thực tế.

- Nếu bạn có card mạng, Setup hiển thị màn hình Networking Settings để
cài đặt các thành phần mạng. Bạn chọn Typeical settings để cài Client
for Microsoft Networks, File and Print Sharing, QoS Packet Scheduler và
giao thức TCP/IP với cách định địa chỉ tự động.

+ Nếu bạn chọn Custom settings (dành cho người nhiều kinh nghiệm) rồi
bấm Next, bạn sẽ có thể thay đổi các thiết đặt mặc định trong màn hình
Network Components bằng cách thêm (nút Install), bỏ bớt (nút Uninstall)
hay điều chỉnh cấu hình (nút Properties) các dịch vụ.

- Trong màn hình Workgroup or Computer Domain, bạn đặt tên cho nhóm làm
việc (workgroup) khi kết nối mạng ngang hàng hay nhập tên Domain (hệ
thống máy chủ mạng) mà máy sẽ là thành viên.

- Sau khi hoàn tất việc sao chép file, Setup sẽ tạo Start Menu ->
đăng ký các thành phần (registering components) -> lưu các thiết đặt
-> xóa các thư mục tạm -> khởi động lại máy (bạn có thể lấy đĩa CD
WinXP ra được rồi đó). Khi thông báo cho biết là Windows sẽ thay đổi độ
phân giải của màn hình (mặc định là 800 x 600 hay 1024 x 768), bạn bấm
OK để tiếp tục.

- Màn hình chào mừng xuất hiện, bấm Next -> Nếu bạn có Card mạng hay
Modem, Setup sẽ giúp bạn cấu hình mối kết nối Internet trong màn hình
How Will This Computer Connect to the Internet?. Bạn có thể chọn
Telephone Modem (nếu có modem thường), Digital Subscriber line - DSL
(Modem DSL/ modem cáp) hay Local Area Network - LAN (thông qua mạng nội
bộ). Nếu không cần cấu hình lúc này, bấm Skip để bỏ qua.

- Trong màn hình Ready to register (đăng ký sử dụng sản phẩm), bạn có
thể chọn No, not at this time để đăng ký sau -> bấm Next.

- Trong màn hình Who will use this computer?, bạn có thể thiết lập đến 5
tài khoản người dùng (nếu có nhiều người dùng chung). Tên (Your name)
có thể dài 20 ký tự (không được có ký tự đặc biệt như: “ * + , / : ;
< = > ? [ ] |) và không được trùng nhau -> Next -> Bấm
Finish để hoàn tất và đăng nhập vào tài khoản bạn vừa tạo.

- Sau khi đăng nhập, bạn phải đăng ký quyền sử dụng hợp pháp Windows
trong một thời gian hạn định, thí dụ: 30 ngày (xuất hiện ở system tray
thông báo 30 days left for activation) bằng cách bấm vào cái biểu tượng
thông báo (hình chiếc chìa khóa) và thực hiện theo hướng dẫn. Sau khi
đăng ký sẽ không còn thấy thông báo này.

Đến đây xem như việc cài đặt Windows XP đã hoàn tất, bạn có thể khởi động máy lại lần nữa và hưởng thụ thành quả của mình.

Nếu bạn muốn sao chép file cùng các thiết đặt trong Windows cũ trên máy
khác hay ổ cứng khác sang Windows XP mới cài, bạn có thể sử dụng tiện
ích File and Settings Transfer Wizard có trong đĩa CD WinXP.

- Đầu tiên bạn chạy Setup.exe trong Windows cũ rồi chọn Perform
Additional Tasks -> chọn Transfer files and settings, bấm Next ->
chọn Old Computer, bấm Next -> chọn cách chuyển giao dữ liệu (thí dụ:
Other để chỉ định ổ cứng khác), bấm Next -> chọn Both files and
settings (nếu muốn tuỳ biến danh sách các file và thiết đặt cần chuyển
thì đánh dấu chọn Let me select a custom list...).

Sau khi cài đặt xong WinXP, bạn vào Start/ All Programs/ Accessories/
System Tools/ Files and Settings Transfer Wizard -> Next -> chọn
New Computer, bấm Next -> chọn I don’t need the Wizard disk..., bấm
Next -> chỉ định nơi lưu dữ liệu chuyển giao, bấm Next. Sau khi hoàn
tất, bạn cần phải đăng xuất (log off) rồi đăng nhập (log on) lại để các
thay đổi có hiệu lực.